|
نام علمی:
|
کوکومیس ساتیوس
|
|
نام گیاه به زبانهای خارجی
|
|
|
انگلیسی:
|
کیوکامبر
|
|
جرمنی:
|
گورک
|
|
فرانسه:
|
کوکومبورو
|
اصل و قدمت گياه – اصل اين گياه نيز مانند
ديگرگياهان خانواده كدوئيان از جنوب شرق آسيا مي باشد يعني درهندوستان وچين جنوبي و
مركزي كاشت خيار از 3 تا 4 هزار سال قبل معمول بوده است .
مشخصات گياه شناسي بوته خيار – بوته خيار گياهي است يكساله
از خانواده كدوئيان و نام علمي آن كوكوميس ساتيووس مي باشد .
برگ بوته خيار نسبتا كوچك و رنگ آن سبز روشن است . بريدگيهي كم عمقي برگ خيار
را به پنج قسمت يا لوب مثلثي شكل تقسيم مي كند و قسمت وسط داراي نوك تيزي مي باشد.
گلها نر يا ماده هستند كه روي يك پايه قرار دارند يعني گياه خيار يك پايه است .
تعداد گلهاي نر هميشه زيادتر از گلهاي ماده بوده و قبل از گلهاي ماده ظاهر مي شود
. طول عمر بوته خيار كوتاهتر از طول عمر ساير گياهان اين خانواده بوده و احتياج آن
به گرما نيز كمتر مي باشد به حدي كه پاره اي از متخصصين آن را بين گياهان فصل خنك
قرار مي دهند در عمل هم خيار ميوه بهار و پاييز است مخصوصا در نواحي گرم كه بوته
خيار در تابستان خشك شده از بين مي رود .
تمام انواع خيار داراي هفت جفت كروموزوم مي باشد .
در خيارهاي اصلاح شده و مخصوص كشت در گلخانه ، بوته هاي خيار توليد گلهاي ماده
مي نمايد و اين ارقام به نام ماده گل معروف مي باشند . به دليل ماده گل بودن اين
ارقام راندمان در بوته ها نسبت به انواع يك پايه اي كه داراي گله هاي نر و ماده بر
روي يك بوته مي باشد بسيار بالا مي باشد .
خيار گلخانه اي را تقريبا در همه جا مي توان كاشت زيرا هر جا كه عواممل طبيعي
متاسب نباشد مي توان شرايط مناسب را مصنوعا با استفاده تاسيسات و دستگاههاي لازم
ايجاد نمود .
از نظر هزينه توليد ، مناسبترين منطقه براي كشت خيار گلخانه اي منطقه اي
است كه زمستان ملايم داشته باشد و در فصل سرد بتوان فقط با استفاده از انرژي آفتاب
و بدون احتياج به گرماي مصنوعي ، حرارت كافي براي رشد خيار را در داخل گلخانه
فراهم نمود.
در مناطق جنوبي ايران مانند خوزستان ، جيرفت و جنوب استان فارس اين شرايط
فراهم است و تعداد روزهاي سرد و يخبندان ، زياد نيست . اگر چند روزي هم هوا سر
باشد رشد بوته خيار موقتا كاهش يافته يا متوقف مي شود . و پس از گرم شدن هوا به
حال عادي بر مي گردد. بديهي است در اين مناطق اگر در هواي سرد ، به خصوص شبها
وسيله اي براي گرم كردن گلخانه تعبيه شود بوته هاي خيار به مراتب بهتر رشد كرده و
محصول زودرس تر ، مرغوب تر و با فراواني توليد مي شود . عامل محدود كننده در جنوب
ايران كوتاه بودن فصل سرد است و عملا نمي توان بيش از حدود 4
ماه پوشش پلاستيكي را روي گلخانه نگه داشت . بعد ها از اين مدت با اينكه
بوته هاي خيار در بهترين وضعيت توليد قرار دارد هوا در گلخانه به شدت گرم مي شود و
بايد پوشش پلاستيكي را كنار زد .
در نقاط ساحلي گيلان ومازندران نيز هوا در زمستان نسبتا ملايم است و با هزينه
كم
مي توان خيار زمستاني را در گلخانه پرورش داد . عامل منفي در اين نقاط و در بعضي از سالها كمبود آفتاب است و تداوم هواي ابري و باراني ممكن است باعث كاهش محصول و تاخير برداشت شود.
مي توان خيار زمستاني را در گلخانه پرورش داد . عامل منفي در اين نقاط و در بعضي از سالها كمبود آفتاب است و تداوم هواي ابري و باراني ممكن است باعث كاهش محصول و تاخير برداشت شود.
بوته خيار را مي توان در گلخانه هاي دايمي يا گلخانه هاي موقت پرورش داد .
گلخانه هاي ثابت يا دايمي گلخانه اي است كه معمولا از شيشه و فلز ساخته مي شود و
تاسيسات دايمي مانند سيستم حرارت مركزي ، آبياري قطره اي ، درچه هاي تهويه يا
هواكش هاي متصل به ترموستات در آنها نصب گردد .
گلخانه هاي موقت كه به آنها تونلهاي مرتفع نيز اطلاق مي شود گلخانه هايست كه
از اسكلت سبك و ساده آهن گالوانيزه يا ندرتا اسكلت چوبي ساخته مي شوند و پوشش آنها
پلاستيكي است . تونل مرتفع بايد آنقدر بلند باشد بتوان به طور ايستاده در آن رفت و
آمد كرد . اسكلت اين گلخانه ها را طوري ساخته شده است كه در صورت نياز بتوان آن را
در فصل گرم جمع آوري كرد و در فصل سرد مجددا برپا نمود . در تونلهاي مرتفع ، هم از
سيستم حرارت مركزي و ساير تاسيسات دايمي و هم سيستم گرمايي موقت
استفاده مي شود.
بسياري از تونلهاي پلاستيكي در مناطق مناسب ، بدون گرماي مصنوعي مورد استفاده
قرار مي گيرد و به آنها تونلهاي سرد گفته مي شود . كشت زير پلاستيك كه در
جيرفت و خوزستان و بعضي ديگر از مناطق كشاورزي ايران معمول است نوعي استفاده از
تونل سرد است منتهاي ارتفاع اين تونلها مخصوصا نوع يك رديفي آنها نسبتا كم است و
گياه فقط قسمتي از عمر خود را درآم مي گذراند حال آنكه در تونلهاي مرتفع رشد و بار
دهي زير تونل پلاستيكي سپري مي شود .
وقتي هوا گرم مي شود وزن مخصوص آن كاهش مي يابد و به طرف بالا مي رود در نتيجه
هواي گرم هميشه در بالاترين قسمت گلخانه جمع مي شود . به همين جهت دريچه هاي سقفي
بهترين وسيله براي خارج كردن سريع هواي گرم است . اگر در ديواره هاي گلخانه نيز به
اندازه كافي دريچه وجود داشته باشد باز كردن دريچه هاي جانبي و سقفي با هم باعث مي
شود هوا ، از دريچه هاي حانبي وارد شد و از قف خارج شود . بدين ترتيب جريان هواي
كافي و مداوم در گلخانه برقرار مي شود .
در گلخانه هاي پيشرفته ، اين دريچه هاي به ترموستات وصل شده است و وقتي هواي
گلخانه گرم مي شود دريچه ها به طور اتوماتيك باز شده پس از خنك شدن هوا مجددا بسته
مي شود . تهويه گلخانه با هواكش برقي هم ميسر است به شرطي آن كه ظرفيت هوا كش با
فضاي گلخانه تناسب داشته باشد . قاعده اينست كه هواكش بتواند در هر دقيقه يكبار
تمام هواي گلخانه را خارج نمايد .
ضد عفوني خاك گلخانه و خزانه هاي توليد نشاء
ضد عفوني خاك در گلخانه هايي كه هر ساله مورد بهره برداري واقع مي شود امري
ضروري به نظر مي رسد ، در غير اينصورت خاك آلودگي قارچي يافته و مشكلات عديده اي
را بوجود خواهد آورد . براي ضد عفوني خاك بايد با استفاده از مواد شيميايي و غير
شيميايي توصيه شده استفاده نمود :
- ضد عفوني خاك بوسيله حرارت
- ضد عفوني خاك با مواد شيميايي (متيل برومايد و دازومِت)
كشت و تعيين فواصل
بالا بودن قيمت بذور هيبريد
سبزي و صيفي به دليل دارا بودن كيفيت بالا ، امكان استفاده از روشهاي سنتي در كشت
اين بذور را غير ممكن مي سازد . كشورهاي پيشرفته بذور F1 توليد و به كشورهاي ديگر صادر مي نمايند . در مورد خيار پس از
تهيه بذور دو رگ
مي توان اقدام به كشت بذر و سپس استفاده از نشاي آن نمود .
مي توان اقدام به كشت بذر و سپس استفاده از نشاي آن نمود .
بذور را در گلدان كاشته و پس از آماده شدن به زمين اصلي منتقل مي شود . خاك
گلدان هرروز بايد از نظر رطوبت مورد بررسي قرار يرد ودر صورت نياز آبياري
گردد ، در تابستان ممكن است روزي چند بار آبياري انجام شود ولي در زمستان هر چند
روز يكبار اين نياز پديد خواهد آمد ، در هر حال با استفاده از شلنگهايي كه در سر
آن نازل وجود دارد ، براي آنكه آب به نرمي خاك گلدان را مرطوب نمايد ويا آبياري
باراني از طريق سقف عمل آبياري انجام مي گيرد .
بسياری از پرورش دهندگان تصور مي كنند افزايش تعداد بوته در واحد سطح ، قادر
به برداشت محصول بيشتري خواهند بود ولي اشتباه مي نمايند زيرا نه تنها امكان
برداشت بيشتر محصول ميسر نيست بلكه عمليات نگهداري كندتر و امكان بروز بيماريها
بيشتر خواهد شد .
در هر حال تراكم كشت بستگي به عواملي مانند نوع خاك و زمان كشت دارد ، در خاك
قوي ، كشت تابستانه كه شاخ و برگ گياهشان بيشتر از حد معمول از نرمال است تراكم
بوته كمتر خواهد بود .
ولي در كشت زمستانه و خاك سبك اين تراكم مي تواند كمي بيشتر شود ، كه متوسط
پيشنهادي بين 2 تا 5/2 بوته در متر مربع خواهد بود ، بدين ترتيب كه به ازاي هر سه
خط كش بلافاصله 70 سانتي متر يك راهرو دسترسي يك متري بايد در نظر گرفت.
بستن بوته
با ظهور 4 برگ حقيقي گياه ، ساقه بايد به نخهاي آويزان شده از سقف بسته شود ،
بوته ها در يك جهت به دور نخ كنفي پيچانده شده و هر چند روز يكبار تجديد خواهند شد
، در غير اينصورت ساقه خم شده و پس از زماني كوتاه برگرداندن مجدد آن باعث خسارت
به قسمتهاي ميوه دهنده انتهايي گياه خواهد شد .
هرس بوته هاي خيار
حذف شاخه هاي اضافه به بوته اجازه رشد طولي و توليد ميوه هرچه نزديكتر به ساقه
اصلي را داده ، بعلاوه تهويه و برداشت را تسهيل مي نمايد .
هرس شامل قطع كليه شاخه هاي فرعي كه بين برگ و ساقه اصلي رشد مي نمايد تا
ارتفاع 40-35 سانتي متري از محل يقه و بعذاً قطع جوانه انتهايي اين شاخه ها بعد از
ظهور دو برگ مي باشد ، زيرا كه ميوه هاي تحتاني داراي كيفيت مناسب نبوده و با خاك
و گل در تماس خواهند بود ، در مورد بخش دوم هرس لازم به ذكر است كه ميوه هاي نزديك
ساقه اصلي داراي كيفيتي مناسبتر از ميوه هاي ساقه فرعي بوده ، بنابراين با اين روش
عملاً سعي شده كه ميوه مرغوبتري توليد شود .
هرس بعدي شامل قطع برگ هاي
زرد شده ابتدايي بوته هايي است ك توليد را به پايان رسانده در تغذيه گياه اثر
ندارند، ولي بايد توجه داشت كه هرس برگ و شاخه هاي فرعي نمي تواند يكباره انجام
گيرد و بايد به تدريج و در طول رشد گياه قسمت هاي اضافي را حذف نموده ، در غير
اينصورت پس از چند هفته اگر يكبار ساقه و برگ هاي اضافي حذف شوند،به بوته شوك وارد
شده و قادر به عرضه ميوه مناسب نخواهد شد.
1-
ازت : ازت از مهمترين عناصر غذايي
گياه است و در رشد و باردهي آن تاثير مستقيم دارد . در صورت كمبود ازت ابتدا برگ
هاي پاييني كمرنگ شده و در صورت ادامه كمبود ازت رنگ برگ ها در تمام گياه بطور
يكنواخت به زردي تمايل پيدا مي كند .
2-
فسفر : فسفر در توسعه ريشه ها و
رشد عمومي و باردهي گياه تاثير دارد . به همين جهت بايد قبل از كاشت به زمين داده
شود تا در مراحل اوليه رشد بوته در دسترس گياه باشد .
3-
پتاس : پتاس در اغلب خاك هاي
ايران بقدر كافي وجود دارد و در صورت دادن كود دامي نيز مقدار زيادي پتاس به خاك
اضافه مي شود.
4-
منيزيم : كمبود منيزيم در خيار
بسيار شايع است . علامت آن بدين صورت است كه در برگهاي مسن، فاصله بين رگبرگها از
حاشيه به طرف داخل زرد مي شود. اگر اين كمبود ادامه پيدا كند ، در قسمتهاي زرد شده
لكه هاي قهوه اي پيدا مي شود و برگ تدريجا حالت سوخته به خود مي گيرد.و اين امر
باعث كندي رشد عمومي گياه مي شود .
5-
آهن : در خاك هاي آهكي و قليايي
كه قلياييت بالاتر از 8 داشته باشد آهن موجود در خاك به صورت غير محلول در مي آيد
و گياه دچار كمبود آهن
مي گردد. در خيار، به صورت زردي برگه هاي تازه و جوان بروز مي نمايد و رگبرگ ها سبز باقي مي ماند. در مراحل بعدي ، رگبرگ ها نيز زرد شده و زردي از سر گياه به طرف پايين توسعه پيدا مي كند.
مي گردد. در خيار، به صورت زردي برگه هاي تازه و جوان بروز مي نمايد و رگبرگ ها سبز باقي مي ماند. در مراحل بعدي ، رگبرگ ها نيز زرد شده و زردي از سر گياه به طرف پايين توسعه پيدا مي كند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر